İsmini içinde bulunan delikli ve döner özellikli küreden alan küresel vanalar, etkili bir sızdırmazlık ve pratik bir kullanım sunması sebebiyle geniş bir kullanım alanına sahiptir.

Vananın içindeki küre, üst tarafta bulunan kol yardımıyla 90 derecelik açıyla döndürülebilir. Vananın içinden gelişen akışkan, bu kol vasıtasıyla kontrol edilir. Vananın kolu akışla aynı düzleme geldiğinde, kürenin deliği de aynı düzleme gelmiş olur ve akış serbest olur. Vananın kolu, akış düzlemine dik açıya getirildiğinde ise vana kapanmış olur ve akış kesilir.

Küresel vananın avantajları nelerdir?

Küresel vanalar oldukça pratik bir şekilde açılıp kapanır. Bu sebeple vananın, sık ve hızlı bir şekilde açılıp kapanması gereken uygulamalarda özellikle tercih edilirler. Bu vana çeşidinin bir diğer özelliği ise üst düzey bir sızdırmazlık sunmasıdır. Ayrıca basınç kaybı değerleri açısından da son derece makul sonuçlar verir. Gövde yapısı iki ya da üç parçalı olarak ve metal malzeme kullanılarak üretilen küresel vanalar, hafif bir yapıya sahiptir ve az yer kaplamasıyla da tercih sebebi olur. Küresel vanalar özellikle akışı kesmek ya da tamamen serbest bırakmak için kullanılır. Ayar vanası olarak beklenen randımanı sunmaz ve deforme olabilir ürünlerdir.

Küresel vanaların kullanım alanları

Küresel vanalar başta bina tesisatlarına, özellikle içme suyu sistemlerinde kullanılırlar. Bunun yanı sıra şu alanlarda kullanımı yaygındır:

• Doğalgaz hatları
• Petrokimya tesisleri
• Isıtma ve soğutma tesisleri
• Gıda işleme tesisleri
• Gemi inşa endüstrisi
• Kâğıt ve selüloz fabrikaları
• Kimya sektörü

Dozaj pompaları, pozitif deplasmanlı pompa türünden diyafram pompalarına verilen isimdir.

Dozaj pompaları temelde büyük bir hassasiyet değerine sahip dozlama cihazları olarak üretilirler. İçme suyu ve havuz klorlama işlemlerinin yanı sıra zirai sulamada da tercih edilen pompa türleridir. İki çekvalf ile emiş ve basma işlemi gerçekleştiren bu pompa çeşitleri, debiyi diyaframın hareketi ile sağlar. 

Dozaj pompalarının hızı üzerlerinde bulunan panel aracılığı ile ayarlanabilir. Çalışma aralığını arttırmak için, daha büyük diyafram pompalarına bir frekans dönüştürücü bağlanabilir.

Daha küçük diyaframlı pompalarda diyafram, bir elektromıknatısa bağlı olan biyel kolu ile etkinleştirilir. Böylece bobin tam olarak gereken strok sayısını alır. Daha büyük diyafram pompalarında, diyafram tipik olarak motor tahrikli bir eksantrik mili tarafından etkinleştirilen biyel koluna monte edilir. Üçüncü tip bir diyafram pompasında ise diyafram, eksantrik olarak tahrik edilen bir biyel kolu ve bir step motor veya asenkron motor tarafından etkinleştirilir. Bir step motor sürücüsü pompanın dinamik alanını artırır ve dozlama hassasiyeti önemli ölçüde artırılır. Bu konstrüksiyon ile artık strok uzunluğunu ayarlamak gerekmez, çünkü biyel kolu doğrudan diyaframa monte edilir. Sonuçta optimize edilmiş emme koşulları sağlanır ve mükemmel çalışma özellikleri ortaya çıkar.

Nerelerde kullanılır?

Dozaj pompalarının kullanım alanı son derece geniştir. Su arıtma sistemleri bu tarz pompaların en çok kullanıldığı alanlardan biridir. Bununla birlikte gıda işleme ve tarım uygulamaları, tıbbi üretim ve hayvancılık gibi alanlarda da kullanılan pompa çeşitleridir.

Sprinkler sistemleri ya da yangın yağmurlama başlıkları, yangın anında insan müdahalesine gerek kalmadan devreye girmek ve yangını baskılamak üzere tasarlanmıştır.

İlk ıslak boru sprinkler sisteminin 1812 yılında Sir William Congreve tarafından İngiltere’deki Royal Drury Lane Tiyatrosu’nda kullanıldığı bilinmektedir. Bu sistem manuel olarak çalıştırılıyordu. İlk otomatik sprinkler sisteminin ise 1872 yılında ve yine İngiltere’de, Philip W. Pratt tarafından Frederick Grinnellin piyano fabrikasında kullanıldığı bilinmektedir. 

Sprinkler sistemleri pek çok farklı tesisat elemanının bir araya gelmesinde oluşur. Bu sistemler, temel olarak şu parçalardan oluşur:

• Sprinkler başlığı
• Islak alarm vanası
• Yükselen milli vana
• Çekvalf
• İzleme anahtarlı kelebek vana
• Akış anahtarı
• Drenaj vanası
• Akış ölçer
• Su deposu
• Yangın pompa seti

Sprinkler tipleri

Bu sistemlerin pek çok farklı tipi de mevcuttur. Konutlarda ya da ticari amaçlı binalarda kullanılmasına göre farklı sprinkler tipleri tercih edilebilir. Temel olarak ıslak ve kuru borulu sistemler mevcuttur. Bunun yanında sadece su ya da hem su hem köpük kullanılan sistemlerde mevcuttur. Tavan tipi ya da duvar tipi sprinkler sistemleri de kullanım alanına göre farklı tercihler sunar. Sprinkler sistemlerinin kullanım alanının ve ihtiyaçlarının önceden belirlenmiş olması güvenli ve verimli performans için son derece önemlidir.

Yasal zorunluluk 

Türkiye’de 2009 yılında yayınlanan “Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik” ile sprinkler sistemlerinde TS 9704-10636 ve NFPA standartlarına uygunluk esası aranmaktadır.