Kompresör atmosferde bulunan hava ve diğer gazları atmosfer basıncından daha yüksek basınçlara sıkıştıran motorlu bir makinedir. Dilimize Fransızca’dan gelen bir kelime olan kompresörün ilk kullanımı, yüzyıllar öncesine kadar dayanır. İtici güç olarak genellikle elektrikli, benzinli ya da dizel gibi enerjiler kullanılan kompresörler, enerjileri kullanarak mekanik enerjiyi basınç enerjisine dönüştürmeyi amaçlayan makinelerdir.
Elektrik motorundan elde edilen enerjiyi kullanarak atmosferden aldığı hava veya gazı tüplerde sıkıştıran kompresörler, bu havayı kullanım alanına uygun olarak tahliye ederler. Bununla birlikte iş makineleri ya da motorlu araçlarda kullanılan kompresörler dizel motorlarla da çalışıyor olabilir.
Temelde mekanik enerjiyi basınç enerjisine dönüştürmeyi amaçlayan makineler olan kompresörler; otomotiv, kimya ve petrokimya, tekstil, gıda, enerji, sağlık ve cam endüstrisi gibi çok farklı kullanım alanlarına sahiptir: Kısaca, mekanik hareketlerin olduğu her alanda kompresörlerin kullanımı mümkündür. Üreticiler için son derece kilit bir role sahip olan kompresörlerin, sağlıklı ve uzun ömürlü kullanımı için düzenli bakım oldukça önemlidir. Kompresör seçiminde; işletme basıncı, hava miktarı, kullanıma uygun kompresör tipi, güç tüketimi, yüksüz güç tüketimi, temiz basınçlı hava gibi hususlar, dikkat edilmesi gereken faktörler olarak yer alır.
Genel olarak ‘pistonlu’ ve ‘vidalı’ kompresörler olarak 2 başlık altında incelenen kompresörler, kullanım prensiplerine göre; Pistonlu, Vidalı, Merkezkaç, Eksenel Akımlı, Dönel Pozitif Yer Değiştirmeli ve Jet kompresörler olarak 6 ayrı başlık çerçevesinde toplanmaktadır.
Pistonlu kompresörler: Hacmi azaltmak ve basıncı artırmak için silindir adı verilen bölmede bir piston kullanan pozitif deplasmanlı kompresörlerdir.
Vidalı kompresörler: Piston yerine rotor çifti kullanılan kompresör modeli, vidalı kompresör olarak adlandırılır. Motordan güç alan vida ünitesi dönmeye başladıktan sonra iç sistemindeki basınç düzeyini bir seviye artırır. Yükselen basınç sayesinde sistem, kendi içerisindeki yağ ile vidayı yağlar. Belli bir süre sonrasında hava emiş valfini otomatikman aktif hale getirerek yağ ve havayı aynı anda seperatör tankına iletir.
Merkezkaç kompresörler: Bu kompresörlerin çalışma prensibinde hava veya gaz, merkezi olarak dairesel hazneye alınır. Hava dairesel merkezin içinde dönme hareketi ile merkezkaç kuvveti etkisiyle hızlanır.
Eksenel akımlı kompresörler: Bu kompresörler hava dönme eksenine paralel olarak hareket eder ve helisel şekilde devam eder.
Dönel pozitif yer değiştirmeli kompresörler: Bu tür pompalarda hava dış merkezi, pompalar ile birbirini izleyen küçük hacimlere alınır. Hacim azaldıkça, basıncın artması sağlanır.
Jet kompresörler: Bu kompresörler hidrolik ile gaz ve buhar kompresörleri olarak ikiye ayrılır:
Hidrolik kompresörler: Düşen suyu ya da basınç altındaki suyu, mekanik hareketli bir parça kullanmadan, havaya basınç tatbik ederek kullanır.
Gaz buhar kompresörler: Basınçlı havanın veya buharın çıktığı bir ağız vardır. Buradan yüksek basınçlı hava çıkarken genişler ve hızlı hareketi ile havayı da birlikte götürür. Azalan kinetik enerji, basıncın artmasına neden olur.
