İstanbul Teknik Üniversitesi’nden (İTÜ) bir grup bilim insanı, Marmara Denizi’ni tehdit eden müsilaj (deniz salyası) sorununa ilişkin tespitleri ve olası çözümleri içeren teknik bir değerlendirme raporu açıkladı. 

İTÜ öğretim üyelerinden Prof. Dr. İsmail Koyuncu, Prof. Dr. İzzet Öztürk, Prof. Dr. Mustafa Yanalak, Prof. Dr. Özcan Arslan, Doç. Dr. Ebru Dülekgürgen, Doç. Dr. Mustafa Evren Erşahin ve Dr. Öğr. Üyesi Türker Türken’in müsilaj sorununa ilişkin görüş ve öneriler yer alıyor.

Müsilaj oluşumu ve sebep olduğu zararlarla ilgili analiz modellerinin de yer aldığı raporda, İTÜ Uydu Haberleşme ve Uzaktan Algılama Merkezi (UHUZAM) tarafından sağlanan uydu görüntülerine de yer veriliyor.

Teknik raporda müsilaj sorununun nedenleri ortaya konuyor

Güncel verilerine göre, Marmara Denizi havzasındaki belediye atıksularının %53’ü mekanik arıtma, %42’si ileri biyolojik (C, N, P giderimle) arıtma, %5’i ise biyolojik (C, kısmi N, P giderimli) arıtma sonrası denize deşarj edilmektedir. 

Marmara Denizi ve İstanbul Boğazı’nda yürütülen modelleme çalışmaları sonuçlarına göre, Marmara’da ötrofikasyon kontrolü ve alt tabakadaki çözünmüş oksijen seviyesinin daha da kötüye gitmesinin önlenmesi; diğer bir deyişle, alıcı ortamın yüzme su sporları ve balıkçılık gibi amaçlarla kullanımının sağlanması için, başta İstanbul olmak üzere Marmara’ya yapılacak bütün noktasal atıksu deşarjları öncesi biyolojik C, N ve P giderimli arıtma uygulanması önerilmektedir. 

Son 10 yılda başta İstanbul, İzmit ve Bursa olmak üzere Marmara’ya yapılan kentsel ve endüstriyel atıksu deşarjları öncesi biyolojik N ve P giderimli arıtma uygulamaları hız kazanmıştır. Söz konusu uygulamaların sonucu olarak özellikle Haliç, İzmit ve Gemlik Körfezlerinde belirgin su kalitesi iyileşmeleri sağlanmış ve biyo-çeşitlilik artmıştır. Ancak Yenikapı, Kadıköy, Küçükçekmece ve Büyükçekmece Ön Arıtma Tesisleri çıkış sularının deşarj edildiği Büyükçekmece Baba Burnu ~ Tuzla Yarımadası aksı kuzeyi ile su alışverişinin sınırlı olduğu İzmit Körfezi doğu bölgesinde alt tabakadaki çözünmüş oksijen seviyelerinin < 2 mg/L olduğu gözlenmektedir.

10 maddede müsilaj sorununa çözüm önerileri

1. Marmara Denizi’ni, Boğazları ve deniz bağlantılarını içine alan Marmara Havzası bir bütün olarak ele alınıp değerlendirilmelidir.
2. Marmara Denizi’nde müsilaj oluşum süreçlerini arttıran kirletici yüklerinin azaltılması için disiplinlerarası bilimsel temelli bir yaklaşım uygulanmalı ve üniversite-kamu-sanayi-özel sektör-STK işbirlikleri geliştirilmelidir. 
3. İleri Biyolojik AAT çıkış sularının azami oranda kentsel yeşil alanların (varsa tarım alanlarının) sulamasında ve/veya endüstride kullanılarak, Marmara’ya verilen atıksu miktarının azaltılması sağlanmalıdır.
4. Atıksu arıtma tesislerinde geri kazanıma öncelik verilmelidir. Bu kapsamda yenilikçi, az yer kaplayan ve enerji verimliliği yüksek atıksu arıtma proseslerinin uygulanmasına geçilmelidir. 
5. OSB ve tekil sanayi tesislerinin etkin izleme ve denetimlerle öncelikli ve tehlikeli maddeleri belediye kanal şebekesine deşarj etmeleri önlenmelidir. 
6. Marmara Denizi üst tabakasında ekolojik şartların oluşumu desteklenmelidir. Karadeniz, Marmara ve Ege Denizi arasındaki balık göçüyle balık sığınma/yumurtlama alanları korunarak bu bölgelerin sürdürülebilirliği sağlanmalıdır. 
7. Su kalitesi sürekli takip edilmeli, evsel ve endüstriyel AAT deşarjlarının izleme, denetim ve yaptırım kapasitelerinin geliştirilerek, standartlara uygun olarak işletilmeyen tesislere caydırıcı yaptırımların uygulanması ile izleme verilerinin paylaşımı sağlanmalıdır.
8. İleri biyolojik atıksu arıtma tesislerinin işletiminin, uzman özel sektör firmalarınca, asgari 8-10 yıllık sözleşmelere dayalı olarak işletilmeleri yaygınlaştırılmalıdır.
9. Özellikle müsilaj ve kirlenmenin izlenmesi için farklı mekânsal ve zamansal çözünürlüklerde uydu görüntüleri temin edilmelidir. Aktif uydu sistemleri incelenerek çalışmalara entegre edilmelidir. 
10. Marmara Denizi ve Havzası için karar destek sistemi olarak da hizmet edecek dinamik bir Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) kurulmalıdır. Marmara Denizi ve etkileşimde olduğu alanlar hakkında sürekli olarak güncel bilgi üretilmeli, bu alanlardaki yapılaşma ve meydana gelen değişim belirlenmeli ve Marmara Denizi ekosistemine olan etkiler ortaya konulmalıdır.

Kumlu su, arıtılmamış ham çamur, çürütülmüş çamur, aktif karbon çözeltileri, kireç sütü çözeltileri gibi ürünler; atık suyun işlenişi sırasında ortaya çıkan çözeltilerdir. Bu tarz çözeltiler korozif ve oldukça aşındırıcı olabilmektedirler. Bu yüzden bu ürünlerin pompalanması sırasında ciddi problemler ile karşılaşılabilmektedir. Temsilcisi olarak çalıştığımız Emile Egger firması bu zor uygulamalar için çözüm olmaktadır.

 

İşlenmemiş Atık Sular

Geçmiş olduğumuz yıllarda, atık suların karakteristiği değişim göstermiştir ve bu tarz akışkanların pompalanması git gide zorlaşmaktadır. Bu tarz uygulamalarda, özellikle tıkanma problemleri yaşanmakta ve pompa istasyonlarda ciddi sıkıntılar oluşmaktadır. Bu sıkıntılar yüzünden arıtma işlemi düzgün olmamaktadır ve böylece atık sudaki kirlilik oranları artmaktadır. Bu da enerji tüketimini arttırmakta ve arıtma işlemi daha da zorlaştırmaktadır.

 

Tıkanma sorunu için çözüm Vorteks pompa 

Egger Turo vorteks çarklı pompalar, atık suların pompalanması için uzun sürelerdir tercih edilmektedir. Nedeni ise kendisini ispatlayan tasarım farkıdır.

 

Turo pompalardaki en önemli özellik, çarkın pompa gövdesinin gerisinde yer almasıdır. Çark, pompa çıkış ağzının gerisinde yer alır ve ürünün sadece %15’i çarkla temas halindedir. Atık sularda ürünün yapısı sürekli değişkenlik gösterebilir. Partikül miktarı ve boyutlarında değişiklikler olabilir. Örnek olarak saha sularına dışarıdan parçacık çapı yüksek yabancı maddeler karışabilir ve tıkanma problemleri yaratabilir. Sonucunda ise pompada ciddi hasarlar ortaya çıkabilir. Oysa, Turo pompalarda çark oldukça geride yer aldığı için parçacık geçirgenliği oldukça yüksektir. Örnek olarak pompanın basma hattı DN100 ise, 100 mm çapındaki parçaları bile basabilir. Özet olarak Turo pompalarda partikül geçirgenliği yüksektir. Bu özelliklerinden dolayı Turo pompalar, tıkanmaz tip pompa olarak adlandırılmaktadır.

 

Turo pompalar yatık, dikey, cantilever hatta dalgıç tipte olabilmektedir.

 

 

 

Saha Suları

Saha sularının biriktiği havuzlardaki pompalar ya da salmastra sorunun yaşandığı yüksek oranda katı madde içeren, salmastra yüzeyinin sürekli temiz tutulması gereken yerlerdeki pompa pozisyonları genelde problemlidir. Bu uygulamalarda aşınmalar, tıkanmalar, rulman ve salmastra problemleri sıklıkla yaşanmaktadır. Turo, aşınma ve tıkanma problemlerini çözebilmenin yanı sıra, salmastra problemlerini de cantilever tip pompa ile çözüm getirmektedir, çünkü cantilever tip pompalarda, rulmanlar ürünün içinde çalışmaz, akışkan ile temas eden kolon borusunda ara yataklama yapılmaz ve dolayısıyla salmastra kullanılmaz.

 

 

 

Bu pompanın aynı uygulamalarda çalışan benzer dizaynlardaki kayış kasnaklı pompalara göre bir diğer avantajı kaplinli olmasıdır. Kayış kasnak sisteminin vermiş olduğu eksenel yüklerin olmamasından dolayı, şafttaki salınım minimize edilmektedir.

Özetle, Turo serisi cantilever tip pompalar; yoğun (maksimum 3000 kg/m3), yüksek oranda katı madde içeren, katı madde boyutu büyük ve aşındırıcı ürünler için salmastrasız, bakımı kolay, yedek parça gereksinimi az ve uzun süre bakım gerektirmeyen çözümler sunmaktadır.

 

Sirkülasyon

Biyolojik arıtma sistemlerinde kullanılan aktif çamurun sirkülasyonu, yüksek debi ve düşük basınç gerektirmektedir. Aynı zamanda, aktif çamurun transferi sırasında karakteristiği mümkün olduğunca korunmalıdır. Egger’in dirsek pompalarının dört kanatlı fan ve gövde tasarımı sayesinde, bu uygulama için de çözümlerimiz bulunmaktadır. Bu tasarım sayesinde, aktif çamurun karakteristiği bozulmadan, yumuşak şekilde pompalanması sağlanır. Bu tip sirkülasyon uygulamaları için farklı malzemeden imal edilmiş dirsek pompalar üretimi söz konusudur.

 

Atık Sudan Çamur İşlenmesine Kadar Sorunlarınıza Çözüm 

Egger firması 67 yıldır, özel imalat pompalar konusunda çalışmaktadır. Seterm Teknik olarak, Türkiye’de birçok sorunlu uygulamayı Egger firması ile çözmüş bulunmaktayız. Satış sonrası hizmetlerimiz sayesinde de firmamızı ön plana çıkartmaktayız.

Farklı uygulamalar için farklı çözümlerimiz bulunmaktadır. Yüksek basma yükseklikleri, yüksek debiler, yüksek sıcaklıklar, aşınmaların yoğun olduğu bölgeler gibi zorlu uygulamalar için de bizimle irtibata geçebilirsiniz. Detaylı bilgi için : www.seterm.com

_Hazırlayan:

_{Handan Kaplan}

_{Satış Müdürü}

_{Seterm Teknik}

_{handan.kaplan@seterm.com}