Günümüzde hızla gelişen teknoloji tüm bilim dallarında büyük değişimlere yol açtığı gibi son 20 yıldaki buluşlar tüm insanlık tarihi boyunca yapılan buluşlardan daha fazladır. Bu hız katlanarak artmaktadır. İnsanın doğa ile mücadelesi ateşle başlamış, onu ne kadar kontrol altına alıp kullanabildiyse o kadar ilerlemiştir. Ateş zamanla şekilden şekle girmiş, ısı, elektrik, radyasyon, kimyasal reaksiyon ve benzeri şekillerde ortaya çıkmış ve çeşitlenmiştir. Biz ateşin kontrolden çıkması ile ortaya çıkan kontrolsüz yapıya yangın diyoruz. İlk zamanlarda bu kontrolü sağlamak için sadece su kullanılırken, zaman içinde gelişen ve artan risklere karşı yeni metotlar ve teknikler geliştirilmiştir ve geliştirilmeye de devam edilmektedir.
Teknolojideki baş döndürücü hız tüm mühendislik dallarında yeni ufuklar ve yaklaşımlar yaratırken aynı durum yangın mühendisliğinde de ortaya çıkmıştır. Hepimizin bildiği gibi son yirmi yıl içinde terminolojimize, ıslak alarm vanası, sprinkler (yağmurlama), köpüklü söndürme, yangın ihbar sistemi, yangın pompaları, hidrant, gazlı söndürücüler, yangın durdurucular, yanmaz malzemeler gibi kavramlar girmiştir.
Bu makalede, aktif yangın söndürme sistemlerinde hattın başlangıç noktasında bulunan ıslak alarm vanasının üretim sürecinde kullanılan yalın üretim tekniklerinden bahsedilecektir.
Islak alarm vanası
Islak alarm vanası suyun donma ihtimali olmayan uygulamalar için tasarlanmıştır. Borular içinde basınçlandırılmış halde bekleyen su, sprinklerin yangın nedeniyle devreye girmesi sonucunda yangın bölgesine deşarj olur. Basınçlı su sistemi sürekli olarak beslenirken aynı anda geciktirme hücresini de doldurur. Hücre doldurduktan sonra hücre üzerindeki basınç anahtarı tetiklenir. Basınç anahtarı yangın ihbar sistemine veya otomasyon sistemine alarm bilgisini ulaştırır. Basınç anahtarı tetiklendikten sonra su, su motorlu gonga ulaşır ve mekanik alarm verilmesini sağlar.
Yalın üretim nedir?
Yalın üretim; yapısında hiçbir gereksiz unsur taşımayan ve hata, maliyet, stok, işçilik geliştirme süreci, üretim alanı, fire, müşteri memnuniyetsizliği gibi unsurların, en aza indirildiği üretim sistemidir. [Womack 1990:16]
Yalın üretimin ana stratejisi hızı arttırıp, akış süresini azaltarak kalite, maliyet, teslimat performansını aynı anda iyileştirmektir. Yalın üretim, müşteri ihtiyaçları doğrultusunda, malzeme ve bilgiyi dönüştüren veya şekillendiren ve katma değer oluşturan faaliyet ile zaman ve kaynak kullanan ancak ürün üstüne müşteri ihtiyaçları doğrultusunda değer ilave etmeyen ve katma değer oluşturmayan faaliyeti ayırt etmeye yarar. Sıfır hatalı, tam zamanında, küçük partiler halinde, yüksek çeşitlilikte üretim yapılması öngörülür.
Bugün yalın üretim diye adlandırılan üretim ve yönetim sisteminin temel ilkeleri, ilk kez 1950’lerde Toyoda ailesinin bireylerinden mühendis Eiji Toyoda ve beraber çalıştığı deha, mühendis Taiichi Ohno’nun öncülüğünde, Japon Toyota firmasında atılmıştır. Bu ikili 1950’de Ford firmasını incelemek için Amerika’ya yaptığı gezisinde edindiği bilgilerin de ışığında Ford’un yüzyılın başlarından itibaren öncülük ettiği kitle üretim sisteminin Japonya için hiç de uygun olmadığına karar vermişlerdir ve bu karar yepyeni bir üretim ve yönetim anlayışının ilk adımlarının atılmasına yol açmıştır. [Okur, 2005:31]
Yalın üretimin neden farklı ve üstün olduğu üzerinde biraz durmak gerekir. Yalın üretimle ilgili tüm çalışmalara baktığımızda, hemen herkesin yalın üretim sanayi örgütlenmesine yepyeni bir soluk getirdiği, hatta dünyanın en iyi uygulaması olarak kabul edilmesi gerektiği doğrultusunda hemfikir olduklarını görmek mümkündür. Ne var ki, yalın üretim en iyi uygulama olarak kabul edilirken, birçok kez dar anlamıyla üretim olayına kazandırdığı teknikler ön plana çıkarılmakta, sistem sadece bir teknikler bütünüymüş gibi sunulmaktadır. Hiç kuşkusuz, yalın üretimi yalın üretim yapan en önemli etkenlerden biri, üretim olayına kazandırdığı özgün niteliklerdir. Ancak ünlü Japon uzmanlar Shingo ve Monden’in de vurguladıkları gibi, yalın üretimin göz ardı edilmeyecek kadar önemli bir başka boyutu daha vardır ki, sistemin temel dayanağı aslında bu boyutunda gizlidir. O da, yalın üretimin, içinde yer alan her kesimi, aktörü, ya da tarafı aynı anda memnun etmesi, kitle üretiminin tersine, herkesin kazanmasını sağlayabilecek güçlü bir potansiyele sahip olmasıdır.
İlk kez yalın üretimde yüzyıllara dayanan bu eğilimin tersine çevrilmesine ve sadece bir kesimin değil, herkesin kazanmasına katkıda bulunacak bir potansiyel sağlanıyor. Bu potansiyel sanayi örgütlenmesine ve toplumsal yaşama yepyeni bir içerik kazandırabilecek güçte bir potansiyeldir, mutlaka tüm boyutlarıyla keşfedilmeyi ve daha da güçlendirilmeyi hak etmektedir. Ünlü uzman Shingo da yalın üretimi, üretime devrimci bir yeni felsefe ile yaklaşmak olarak tanımlarken sistemin başta çalışanlar olmak üzere herkesin kazanması yönündeki bu güçlü potansiyelini kastetmektedir. Yalın üretimin kendisine ait önemli özellikleri bu özgün boyutunda saklıdır. [Womack, Jones, Ross, 1990:13]
Yalın üretim araçları
- Kanban
- 5S
- Tek-Parça Akışı ve Tam Zamanında Üretim Just in Time
- Standart İş – Toplam İş Denetimi
- U-Hatları, İş Rotasyonu ve İş Tanımları
- Poka-Yoke ya da Otonomasyon
- SMED
- Kalite Çemberleri
- Toplam Üretken Bakım
Üretim aşamaları ve yalın üretim uygulamaları
Ham maddenin alımından müşteriye gönderimine kadar tüm değer akışı boyunca yalın üretim teknikleri kullanılmaktadır. Değer akış haritalama ile akış boyunca karşılaşılan tüm israflar belirlenmiş ve iyileştirme noktaları tespit edilmiştir. Islak alarm vanasında üretim süreci Dökümhane Üretim tesisinde başlamaktadır. Stok, yalın üretim için temel israfların başında gelmektedir. Bu nedenle yapılacak alımlarda müşteri talebine uygun belirlenen kritik stok ve optimum sipariş miktarına uygun alım yapılmaktadır. Üretim istasyonlarında öncelikle iş güvenliğine ve insana değer verilmektedir. Bu nedenle tertip, düzen ve disiplin ön planda tutulmaktadır, düzenli olarak yapılan denetimlerle kontrol edilmektedir. Dökümhane başta olmak üzere tüm üretim aşamalarında 5S uygulanmaktadır.
5S ile birlikte üretim alanında kullanılmayan malzemeler ayıklanmakta, sık kullanılanlar çalışma alanının yakınında düzenli bir şekilde tutulmaktadır. 30 saniye içerisinde herhangi bir kişi aradığı malzemeyi bulabilmekte, alıp kullandıktan sonra aynı şekilde tanımlı olduğu alana bırakabilmektedir. Çalışma alanı her zaman belirlenen temizlik kriterlerine uygun ekipmanlarla temiz tutulmakta ve bu standartların devamlılığı sağlanarak sürekli geliştirilmektedir.
Döküm prosesinin son aşamasında taşlama hattında uygulanan “Bir Üret Bir İlet Hattı” ile merkez fabrikanın günlük talepleri tam zamanında karşılanmakta ve üretimin devamlılığı sağlanmaktadır.
Dökümhaneden sevki yapılan ıslak alarm vana malzemeleri merkez fabrikada tam otomatik CNC İşleme Merkezlerinde işlem görmektedir. Bu aşamada ürünler daha tezgaha gelmeden SMED çalışmaları başlamaktadır. SMED tekli dakikalarda kalıp aparat değişimi yapılması anlamına gelmektedir. Duyar Vana’da bir önceki iş bitmeden yeni iş ile ilgili hazırlıklar yapılmakta ve model değişimi tekli dakikalar içerisinde tamamlanmaktadır. Bu sayede daha çok model değişimi yapılmakta ve daha küçük partiler halinde üretim yapılabilmektedir.
Rekabetin her geçen gün arttığı sektörümüzde karlılığımızı arttırmanın yolunun ürünün fiyatını arttırmak değil, maliyetlerini düşürmek ve müşteriye verdiğimiz teslim tarihlerine uyum olduğunu biliyoruz.
Kanban Çekme Sistemleri ve Üretim Hücrelerimiz ile tam zamanında üretim gerçekleştirerek müşteri memnuniyeti sağlıyoruz. Oluşturduğumuz kalite çemberleri ile ürün kalitemizi sürekli iyileştiriyoruz. Her gün düzenli olarak gerçekleştirdiğimiz Asakai toplantıları ile bir önceki günün verilerini değerlendiriyor, problemlerimizi PUKÖ döngüsünü kullanarak çözüyoruz.
Üretim aşamalarında kullandığımız Poka Yoke ( Hata Önleme) yöntemleri ile sıfır hatayı hedefliyor , 6 Sigma seviyesine adım adım yaklaşıyoruz.
Üretim aşaması tamamlanan ürünlerimizin montaj, test , boya ve paketleme prosesleri ardından depoya Kanban Kart ile teslim ediyoruz. Müşteriye sevki tamamlanan ürünlerin yerine süreci E-Kanban ile tetikliyor ve yeniden başlatıyoruz.
Bu yazıyı okuyup görüş ve önerilerde bulunmak isterseniz omer.can@duyarvana.com.tr adresinden bana ulaşabilirsiniz. Şimdiden teşekkür ederim.
Kaynakça
- Womack 1990:16
- Womack, Jones, Ross, 1990:13
- Okur, 2005:31
- M. Ali Uğur, Yeni Nesil Yangınla Mücadele ve Yangın Söndürme Metotları
