1965’te üretime başlayan bir çelik üretim tesisi, bugün Türkiye’nin en büyük yassı çelik üreticisidir. Tesiste klor takibi yapmak için, her gün sahadan numune alarak laboratuvarda analiz yapılıyor ve elde edilen değerlere göre fabrikanın klor dozajı yapılıyordu. Ancak değişen şartlar nedeniyle dozajda oluşabilecek sıkıntılarda aksiyon alma süresi uzadığından anlık izleme bir zorunluluk olmuştu.
Klor ölçümünün önemi
Toplulukları etkileyen hastalıkların birçoğuna içme suyunda taşınan mikroorganizmalar neden olur.
Bu mikroorganizmaları tahrip etmek ve dezenfeksiyonu sağlamak için bir dizi yöntem vardır. Klorlama bu yöntemlerin içinde en yaygın olanıdır. Klorun gerektiğinden az dozlanması yeterli dezenfeksiyonu sağlamazken; fazla dozlanması ise suya hoş olmayan bir tat verir. Bu nedenle dezenfeksiyonun etkin sağlanması için doğru oranda dozlamak çok önemlidir.
Hach CL17 klor analizörü hakkında
DPD kolorimetrik ölçümüne dayanan bir online klor analiz cihazı çok pratiktir çünkü su ve atık su tesislerinin çoğu ve birçok endüstriyel tesis laboratuvarı, DPD kolorimetrik yöntemi kullanmaktadır. Laboratuvarla aynı temel ölçüm teknolojisine sahip, portatif ve on-line cihazlar, laboratuvar ve proses ölçümleri arasında çok iyi bir karşılaştırma yapılabilmesini sağlar.
CL17, serbest ve toplam ölçüm için N,N-dietil-p-fenilendiyamin (DPD) metodunu kullanır. CL17 reaktifleriyle tamponlanan pH değerinde klor, DPD’yi oksitleyerek kızılımsı bir renk oluşturur. Kızılımsı rengin yoğunluğu, numunedeki konsantrasyonla doğru orantılıdır. Renk, 520 nm’de fotometrik olarak ölçülür.
Hach CL17, her 2,5 dakikada bir ölçüm gerçekleştirir. 30 günlük bir süre boyunca 475 mL’den daha az indikator ve tampon solüsyonu kullanır. Analizördeki doğrusal peristaltik pompa, contasız karıştırıcı, kolay temizlenen hücre ve kompakt kolorimetre sayesinde güvenilir ve düşük bakım gerektiren bir çalışma garanti edilir.
Çalışma prensibi
Doğrusal peristaltik pompa, gelen numunelerin ve reaktiflerin hacmini hassas bir şekilde kontrol eder. İlk numune, klor ölçümü yapılmadan önce numunenin renk yoğunluğunu ve bulanıklığını telafi eden boş absorbansı ölçerek sıfır referans noktası oluşturmak için kullanılır. İndikatör ve tampon reaktifler eklenir, manyetik bir karıştırıcı çözeltiyi karıştırır ve renk gelişimi gerçekleşir.
Kompakt bir kolorimetre, numune boyunca iletilen ışığı ölçer ve elde edilen sonucu, referans standardının renk yoğunluğu ile karşılaştırır. Numune hücresi daha sonra yeni numune ile yıkanır ve bu sayede kendini 2,5 dakikada yeni bir ölçüm için hazırlaması sağlanır. Bir LED limit dışı örnek konsantrasyonunu bildirebilir. CL17’nin çıkışı, sisteme enjekte edilen kloru otomatik olarak ayarlayan harici klor besleme pompalarını tetiklemek için de kullanılabilir.
Ayrıca yapılan testler sonucunda Hach CL17 Analizörünün drenajından alınan örnekler üzerinde yapılan çalışmalar sonucunda, kullandığı reaktiflerle birlikte atığın, federal içme suyu yönetmeliklerini aşan konsantrasyonlarda bir bileşik içermediği görülmüştür.
Çözüm ve iyileştirmeler
Klorun anlık izlenmesi için en avantajlı yöntem kolorimetrik ölçüm yapan cihazlardır. Bu cihazlar az bakım gerektirmesi ve ölçüm sonuçlarının doğruluğu sebebi ile tercih edilirler. Kolorimetrik ölçümde, sonuçlar pH dalgalanmalarından etkilenmez.
Cihazlar, dış ortam şartlarından korunması için cam elyaf takviyeli fiber kabinler içerisine konmuşlardır. Kabinin dışı UV korumalı boya ile boyanmıştır. Kabin içinde gece çalışılmasına olanak sağlayacak şekilde led lamba konulmuş ve içerideki fazla sıcaklığı tahliye edecek bir termostatlı havalandırma fanı eklenmiştir.
Tesise, içme sularının depolandığı ve iletildiği uzak 8 noktada sürekli klor ölçümü yapmak için kabinler kuruldu. Bu kabinlerin her noktada ölçülen klor değerleri, veri işleme merkezine aktarılarak sürekli izlenmesi sağlandı. Sahadan elde edilen değerlere göre klor dozaj pompalarına verilen emirlerle her zaman doğru oranda klor dozlanması sağlandı. Bu sayede, hatlarda sürekli ve sabit oranda klor dozu sağlanarak, gereksiz klor dozlanmasının önüne geçildi.
Ölçüm sonuçlarıyla ilgili kazanımlar
Cihazlar kurulduktan sonra cihazın sunduğu avantajları tespit ettiler. Klor uçucu bir bileşik olduğundan, sahadan alınan numunelerin laboratuvara gelene kadar klor miktarında değişme olması muhtemeldir. Bu online cihaz ölçüm sonuçları ile laboratuvar ölçüm sonuçlarının arasındaki çıkabilecek farkın temel nedenidir. Online cihazlarla ölçümler ile tesiste numune alma sırasında yaşanabilecek sıkıntıların önüne geçildi. Ayrıca klorun sudaki çözünürlüğünün sıcaklık ile değişmesi nedeniyle, anlık ölçümler ile çok daha hassas sonuçlara ulaşıldı.
Kullanıcı dostu analizör
Kullanıcıların Hach CL17 analizörlerine aşina olması sayesinde cihazları kullanmaya hızlıca ve kolayca alışmışlardır. Cihazlar kabin içine montajlı olarak teslim edildiğinden, sahaya kurulumları da oldukça hızlı gerçekleşmiş, sadece su ve enerji bağlantıları yapılarak çalışır hale gelmişlerdir.
Maliyetle ilgili kazanımlar
Reaktif değişimleri ve bakımlarının kısa sürede yapılabilmesi, analizöre ayrılan süreyi kısalttı. Sahadaki cihazlar dozaj sistemine entegre edildi ve yüksek oranda klor tasarrufu sağlayacağı düşünülüyor. Laboratuvarın günlük olarak analiz edeceği numune sayısındaki azalış ile laboratuvarın iş yükü azalmış oldu. Laboratuvarda artık sadece belirli periyodlarda paralel kontrol için analiz yapılıyor.
