Akışkan sıvıların içlerinde korozyon(paslandırıcı) veya erozyon (aşındırıcı) etkisi yapan katı veya sıvı maddeler varsa, bu akışkan sıvıların pompalanmasında fan ve astarları kauçuktan mamul çamur pompaları kullanılmaktadır.
ASÖBA MAKİNA SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Türkiye’de Kayseri’de bulunan tesislerinde, 1960 yılından beri Türk işçisi ve mühendislerinin çalışmalarıyla, kauçuk fan ve astarlı çamur pompalarını aralıksız bir şekilde üretiyor.
Kauçuk fan ve astarlı çamur pompaları yatık veya dik tek milli tek kademeli santrifüj pompalardır. Bu pompalar birbirine seri olarak bağlanabilir. Böylece her bir pompa bir kademe teşkil eder ve pompalanan akışkanın manometrik irtifası, debi sabit kalmak üzere performans eğrisindeki istenilen değerlere kadar yükseltilebilir.
Kauçuk kalitesi olarak 35 shor sertliğindeki yumuşak ve tercihan tabii kauçuk kullanılmaktadır. Bununla beraber pompalanan akışkanın kimyasal ve fiziksel özelliklerine göre 14 tip ve özellikteki suni kauçuk cinsleri de fan ve astarların malzemesi olarak kullanılabilmektedir. Çamur pompalarında pompayı tahrik eden elektrik motoru genel olarak pompa üzerindeki motor sehpasına yerleştirilir. Pompanın performans eğrisindeki debi ve manometrik irtifalarından herhangi bir değerde çalışmasında gerekli olan devir sayısı değişimi pompa kasnağının çapının değiştirilmesi ile sağlanır.
Daha iyi bir tahrik şeklide frekans konvertörü ile elektrik motorunun frekansının değiştirilerek elektrik motorunun devir sayısının değiştirilmesi ile pompanın devir sayısı değiştirilir böylece debi ve manometrik irtifanın değiştirilmesi sağlanır.
Çamur pompalarında kullanılan rulmanlar sıvı yağ içinde çalışan bir rulman kovanı içinde bulunur. Böylece rulmanların danayım süresi gres yağı ile yağlanan pompalara göre çok uzundur.
Zamanla aşınan kauçuk fan ve kauçuk astarlar arasındaki mesafenin sıfıra yakın bir değere getirilmesi gereklidir. Bu mesafe sıfıra yakın bir değerde olursa manometrik irtifa ve debi daima sabit olarak kalır. Fakat zamanla çamur pompalarının aşındırıcı ve korozif maddeleri pompalanmasında kauçuk fan ve astarlar aşınarak her ikisi arasındaki mesafe büyür, bu durumda pompanın debisi ve manometrik irtifası düşer. Bu durumu önlemek için zaman zaman fan ve astarlar arasındaki mesafe pompanın özel bir vidalı ayar tertibatı ile sıfıra yakın bir konuma getirilir. Böylece fan ve astarlar arasında artan mesafe zaman içinde tamamen birçok defa sıfıra yakın değere getirilir ta ki fan ve astarlar tamamen aşınıp değiştirilmesi gereken konuma gelinceye kadar.
Çamur pompalarında niçin kauçuk fan ve astarlar kullanılmaktadır?
Bilhassa madencilik sahasında kullanılan normal pompalar madenin cevherinin katı partiküllerinin pompa fan ve astarlarına teması sebebi ile ve çabucak aşınmaktadır. Halbuki 1930 yılında DENVER firması tarafından bulunan kauçuk fan ve astarlı pompalardaki yumuşak kauçuk, katı maden partiküllerinin aşındırıcı etkisine karşı çelik pompadan daha dayanıklıdır. Zira maden partikülleri kauçuk fan ve astar üzerine pompalamada sürtünerek temas ettiğinde yumuşak kauçuk zemin üzerinde zıplarlar ve aşınma çok az seviyeye düşer. Bu sebeple bütün maden cevherlerinin proses gereği olarak pompalanmasında bu kauçuk fan ve astarlı pompalar bütün dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır.
ASÖBA çamur pompaları 4 ayrı rulman ile pompa milinin iki ayrı kısmından yataklanmaktadır. Bu sayede rulmanların ömrü uzamaktadır.
ASÖBA çamur pompaları da madencilik, kimya, cam ve atık su sektöründe günde 24 saat ve yılda 365 gün olarak çalışmak durumunda olduklarından, kusursuz bir şekilde çalışan bu gibi pompalara her zaman ihtiyaç duyulmuştur. Bu sebeple bu konudaki talepleri karşılayabildiklerinden, bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yaygın olarak kullanılmaktadır.
Ayrıca, kömür madeni kazalarında, galerilerde biriken kömür ve tozu ile karışık olan suyun madenden dışarı atılması için mutlaka kauçuk fan ve astarlı çamur pompaları kullanılmalıdır. Bizim fabrikamızda bulunan ASÖBA 10 x 8 inç SRL-C EXTRA HEAVY DUTY tipi pompamız saatte 650m3 debide ve 45 m SS manometrik irtifada çalışarak kömürlü ve çamurlu suyu dışarıya pompalayabilir. Bu pompanın üzerinde 75 KW gücünde bir elektrik motoru bulunur. Pompanın motorlu ağırlığı takriben 3750 Kg kadardır.
Yazan:
Suat Büyükaksakal
Makine Yüksek Mühendisi