Paletli Pompalar özellikle düşük gürültü seviyeleri sebebiyle kapalı alanda çalışan hidrolik sistemlerde tercih edilen bir hidrolik pompa türüdür. Pompa dış hacimlerine göre ürettikleri debi yüksektir yani kapladıkları hacim diğer pompalara nazaran daha düşük, kompakt bir yapıdadırlar. Paletli pompalar tek odalı ve çift odalı olmak üzere iki farklı tipte üretilirler. Sabit deplasmanlı modellerde daha çok çift odalı tasarım kullanılırken, değişken deplasmanlı modellerde ise tek odalı tasarım kullanılır
Tüm hidrolik pompalarda olduğu gibi paletli pompalarda pozitif deplasmanlı aktarım pompalarıdır. Pompa milinin 180 derecelik dönüşünde artan hacim yaratılara kemiş, diğer 180 derecelik dönüşünde de azalan hacim oluşturarak sıkıştırma yaparlar pompanın yağ debisini aktarmasının önünde bir engel yok ise basınçsızaktarım eğer direnç yaratan bir devre elemanı var ise basınçlı aktarımyaparlar. Paletli pompalarda artan veazalan hacimlerin yaratılması statorun, pompa miline bağlı olan rotordankaçık bir şekilde eksantrik olarak yerleştirilmesi ile sağlanır. Rotorun üzerine açılmış kanallarda ilerigeri serbest şekilde hareket edebilenpaletler, pompa mili tahrik edildiğinde merkez kaç kuvveti etkisiyle rotordan dışarıdoğru doğru savrulur ve staratora temas ederek statorun profilini takipederler. Yukarıdaki gibi bir kesitesahip paletli pompada pompa mili tahrik edilip sağa doğru dönmeye başladığında önce stator ile rotor arasındakimesafe artmaya başlar buraya alınan yağ paletler vasıtasıyla sağa doğru taşınır daha sonrarotor ile stator arasındaki mesafe azalmaya başlar ve paletler yağı azalan bu hacime doğru sıkıştırır.
Yukarıdaki örnek kesit bir tek odalı paletli pompa örneğidir. Tek odalı paletli pompalarınen büyük dezavantajlarından birisi basıncın rotorun üzerine etkimesi sonucupompa milinin zorlanmasıdır bu olumsuz özelliği iyileştirmek için üreticilerçift odalı paletli pompayı tasarlamışlardır.
Yukarıdaki kesit bir çift odalı paletli pompaya aittir. Tek odalı paletli pompadan farklıolarak rotor ile stator eş merkezli olup, artan ve azalan hacimler yaratabilmekiçin stator eliptik işlenmiştir böylece statoru takip eden paletler yine rotoriçerisinde ileri geri hareketi yaparak hacmi değiştirmektedirler. Bu şekildebir tasarım yapıldığında 2 emiş ve 2 basınç odası oluşmaktadır. Bu sebeple butip pompalara çift odalı paletli pompalar denmektedir.
Pompa içerisindeki kanallar vasıtasıyla bu iki emiş ve iki basınç odasının çıkışlarıbirleştirilerek pompanın emiş ve basınç portlarına bağlanırlar. Çift odalıpaletli pompaların en büyük avantajı oluşan hidrolik kuvvetlerin karşılıklıolarak birbirlerini dengelemesidir, bu yüzden literatürde bu pompalaradengelenmiş paletli pompa da denmektedir. Basınç odalarının karşılıklı olmasısebebiyle rotor üzerine kuvvetler birbirlerini dengeleyerek pompa milininzorlanmasını engellerler. Böylece çift odalı tasarıma sahip paletli pompalardaha yüksek işletme basınçlarında da çalışabilirler. Görüldüğü üzere çift odalıpaletli pompa tasarımı tek odalıya göre daha üstün bir tasarımdır ancak butasarımı değişken deplasmanlı paletli pompalarda kullanmak mümkün değildir buyüzden tüm değişken deplasmanlı pompalar tek odalıdır.
Yazan/Kaynak:Levent Yontar – AKDER
